04812 Rods
Gay?
[1996, V2]

To adekwatny zbieg okoliczności, że poniższy komentarz dotyczy wydawnictwa właśnie tak, a nie inaczej zatytułowanego. Bo chociaż nie będzie on poruszał tematu orientacji seksualnej, to z pewnością zakrawa na rodzaj coming-outu. Zatem zapnijcie pasy i przygotujcie się na jedyną w całym tym podsumowaniu porcję rasowej blogerki.

Zastanawiam się jak zacząć, więc może tak – opowiem wam kochani jedną z najbardziej popierdolonych historii mojego życia. Był początek roku 2002, jeszcze zima, jeszcze śniegi, dla mnie pierwsza w życiu sesja po pierwszym w życiu semestrze studiów... Razem z MZ staraliśmy się wówczas "czyścić" listę 100 płyt 90s Pitchforka, opublikowaną w wakacje 1999. A więc sprowadzaliśmy na spółę kolejne albumy z tego rankingu, których nie posiadaliśmy. Dzięki temu poznaliśmy w chuj zajebistej muzy z kręgu indie 90s (jakieś Wrens, Brainiac, Shudder To Think, Heatmiser, Soul Coughing, Hum, Smart Went Crazy etc.). W lutym przyszły paczki dla mnie – z 6-utworowym minialbumem Gay? i z longplayem Split Personalities zespołu 12 Rods z Minneapolis, miasta Ryana Schreibera.

Tu słowo wprowadzenia. Wczesny Pitchfork bardzo hajpował 12 Rods, podobnie jak taką kapelkę Walt Mink (również lokalsi) – obu zespołom wystawił maksymalne oceny i oba uwzględnił w tymże topie 100 płyt 90s. Potem od grupy odszedł bębniarz, w 2000 roku nagrali (rzekomo) komercyjnie brzmiącą płytę dla nastolatków, mieli "miałką" piosenkę w takimż właśnie filmie i... jak Schreiber sam pisał mi w mailu (chyba byłem w rubryce "Mailbag" nawet, ale głowy nie dam czy akurat z tym liścikiem) – przestali na Pitchforku ich lubić. Po paru latach ten hajp stał się synonimem niedojrzałości wczesnego Pitchforka, że to niby dwóch nastolatków robiło niepoważny serwisik i promowali kolegów ze swojego miasta. W reakcji na to Schreiber, jeszcze wówczas walczący o zarabianie ze swojej stronki kasy, zaczął się wycofywać z tej zajawki rakiem i udawać, że to były błędy młodości. A następnie zajął się chwaleniem znacznie lepszych, ciekawszych muzycznie i tekstowo, dojrzalszych artystycznie bandów, takich jak chociażby Arcade Fire, Band Of Horses, Love Is All, National, Sunset Rubdown, Thermals, Antlers czy Girls. Zaś 12 Rods stali się w różnych cynicznych netowych kręgach obiektem szyderstw, zwłaszcza kiedy ktoś wypisuje płyty, którym Pitchfork w chwili premiery dał ocenę 10.0. "Co robi tam ten zespolik? Ahaaa, to jakiś amatorski band z Minneapolis, pewnie znajomi Schreibera. Ech, wczesny Pitchfork, dziecinada".

Otóż zdaniem moim i paru moich bliskich ziomów ze "starszyzny Porcys" ta obecnie powszechna, obiegowa opinia o 12 Rods i to ostentacyjne "wyparcie się" 12 Rods = największe nieporozumienie w dziejach anglojęzycznej krytyki muzycznej. Ja o tym zespole mogę mówić na dwa sposoby – osobisty oraz chłodno-analityczny. I niestety muszę was przewieźć przez obie rozkminy, ale uwierzcie, że akurat blogowy, emocjonalny i szczery a la "serce-na-talerzu" styl będzie do tematu pasował idealnie (choćby w kontekście ich LYRIKÓW).

Wróćmy więc do lutego 2002. Zapuszczam płytkę na słuchawkach i... dzieje się coś dziwnego. Mam kurwa wrażenie, że każdy numer, jeden po drugim dosłownie, jest zrobiony w 100% PODE MNIE. Ale nie że w 70%. Nie że w 90%. Tylko w 100%. I nie "w 100% pode mnie" jako nędzna metafora tego, że zajebiście mi się podoba. Był to niezwykle rzadki przypadek wśród stosu płyt, których słuchałem wcześniej i później, że moje doznanie nie brało się z docenienia genialności czyjejś wizji, do której musiałem dostosować się percepcyjnie i wtedy dopiero mogłem zachwycić się – posmakować piękna, dotknąć sfery sacrum. Tylko wydawało mi się, że ktoś mówi tak bardzo moim językiem muzycznym, że w efekcie komunikat jest pozbawiony medium, jest ODARTY z opakowania, z łącznika, z jakiegoś toru, po którym jedzie za nim do mnie trafi. Ja wiem, że mówię niejasno ("utwór będzie się rozwijał trochę niejasno dla państwa" – absolut), ale trudno mi to dokładniej nazwać. Chodzi o to, że miałem takie intuicyjne poczucie: gdzieś w Stanach paru gości założyło se kapelkę i grają to, co ja bym chciał grać, czego chciałbym słuchać, ale jeszcze nie doszedłem do tego etapu i nagle ktoś pokazuje mi to – i ja czuję, jakbym słuchał moich braci bliźniaków zza Atlantyku, a nie jakiegoś super zespołu, do którego jak powiadam muszę się jakośtam dostosować estetycznie czy coś.

Może inaczej – zdarzają się sytuacje, że spotykamy kogoś nowego i po 3 minutach rozmowy jest stuprocentowy przelot i nie trzeba nic poprawiać, nic nie trzeba objaśniać sobie, nie trzeba tłumaczyć nawzajem podstaw, języka którym operujemy, nic. Jakby się kogoś znało "od zawsze" – to takie popularne powiedzonko. Czysta radość z obcowania z kimś tak tobie bliskim, podobnym, a jednocześnie świeżość, bo jeszcze chwilę temu się tego kogoś nie znało. Na filmach zdarza się to w miarę często, w realnym życiu dość rzadko, ale w płytach? No więc wysłuchałem całości z zapartym tchem, pogrążony w oparach totalnej abstrakcji (track po tracku zastanawiałem się – ej kurwa, co się dzieje w ogóle?) i kiedy płyta się skończyła, włączyłem ją ponownie. A kiedy znowu się skończyła, odetchnąłem głęboko i stwierdziłem, że uczestniczę w jakimś zakrzywieniu czasoprzestrzeni. Czyżby ktoś w innym wymiarze zrobił syntezę moich wyobrażeń o zajebistej muzyce i sklecił taką płytę, złożoną z takich utworów, gdzie każda sekunda według moich kryteriów wypełniona jest samą treścią, tylko treścią i wyłącznie treścią, po prostu pęka w szwach od pierwiastków, które dla mnie decydują o geniuszu w formule piosenkowej? W każdym razie sprawa nadaje się do "strefy 11" – z czymś podobnym spotkałem się tylko w przypadku Secaucus, ale na wyraźnie mniejszą skalę.

I tak przez około miesiąc chodziłem po mieście z tymi dwoma płytkami w discmanie, na zmianę. Na każdy WF (notabene zajebisty – pozdro Wally) musiałem jeździć komunikacją miejską w chuj daleko ze Służewa na Pragę – i za każdym razem słuchałem 12 Rods. Każdy kurs autobusem na Krakowskie Przedmieścia na zajęcia – znów 12 Rods. W domu – jak nie reckowałem czegoś, to oczywiście 12 Rods. Nie mogłem się tymi wałkami nasycić. Chciałem więcej i więcej, jeszcze raz i jeszcze raz. Nauczyłem się ich na pamięć. Poznałem wszystkie ich niuanse. Potrafiłem z pamięci odtworzyć linię basu w każdym z nich, każdą zagrywkę gitki w tle, każde wejście klawiszowych teł, każdy drobiazg ekspresyjny w głosie wokalisty, o słowach nie wspominając. Nie ma drugiego zespołu, który miałby w swojej dyskografii tyle MOMENTÓW muzycznych, które wywołują we mnie rozkosz. O każdym tracku mógłbym pisać eseje, opisywać sekunda po sekundzie jak lewituję słuchając tego.

Oczywiście na gorąco podzieliłem się tym wszystkim z MZ, który może nie trafił z Rods aż na skraj religijnego uniesienia jak ja, ale też strasznie go rozpierdalały te nagrania. Właśnie jakoś na początku 2002 roku wykiełkowała idea wielkiego podsumowania lat 90-tych w Porcys, do realizacji za parę lat, po gruntownych przygotowaniach. Tak, wiem, w tym miejscu śmiech przez łzy, że ostatecznie wrzucamy ją 10 lat później – ale to właśnie specyfika (braku) zdyscyplinowania redakcji Porcys + lepiej późno niż wcale + dziś wiemy "trochę" więcej o muzyce, zwłaszcza spoza rocka i tzw. muzyki alternatywnej. W każdym bądź razie stwierdziliśmy, że tak wybitny i zarazem mało znany/zapomniany zespół jak 12 Rods może być jedną z czołowych atrakcji/niespodzianek naszej listy 90s – więc nie możemy nic na jego temat publikować, a co więcej, należałoby wdrożyć jakąś klauzulę *milczenia* wśród wtajemniczonych w temat redaktorów serwisu.

W ten sposób rozpoczęła się legendarna paranoja porcysowa, "Porcys' best kept secret" i tak dalej. Część redakcji na pewnym etapie została wciągnięta w tę konspirę. Jakoś w 2007 roku skumałem że nasz obecny rednacz Wojtek jest RÓWNIE WIELKIM fanatykiem 12 Rods, co ja (serio, razem tworzymy być może duet dwóch największych psychofanów tego zespołu na świecie). O MZ już wspomniałem, Patryk mówił kiedyś, że Split... będzie miał na swojej liście wyżej od Loveless (w top 5 czy coś), a Koniu też się zajawia i nawet przedwczoraj wspominał mi o aktualnym projekcie Olcotta. Wybaczcie, jeśli kogoś pominąłem, ale nie gadałem o tym ze zbyt wieloma osobami... No więc od lat były porozumiewawcze spojrzenia "przy obcych", mówienie na ucho że "słuchałem wczoraj wiesz czego" i inne elementy regularnej sekty – wszystko po to, żeby dochować tajemnicy aż do publikacji listy 90s. Oczywiście, ludożerka ma internet i sobie może znaleźć tam co chce kiedy chce, więc to nie o to chodzi, że to jest jakaś wiedza tajemna, niedostępna. Zresztą podejrzewam, że sporo naszych czytelników z pewnością kojarzy, zna, może nawet bardzo lubi ten zespół. Ale chodzi o to, że stężenie doznawania przy 12 Rods wśród paru osób w Porcys jest tak ogromne, że gdyby nie planowana lista 90s, to nawijalibyśmy o nich prawie codziennie. Czytelnicy uważają pewnie Je Suis France, Toro Y Moi czy Dam-Funka za "porcysowych" wykonawców – bo kojarzą z naszym hajpem. No więc gdyby nie konspira w związku z listą 90s, to za takich wykonawców od 10 lat byliby pewnie uważani właśnie między innymi 12 Rods.

Okej, dosyć emo-bełkotu – teraz parę słów konkretu wprowadzającego w temat merytorycznie... Liderem, wokalistą, gitarzystą i autorem piosenek 12 Rods był zawsze Ryan Olcott, łysy gość w okularkach obdarzony nadludzkim talentem do układania niezwykle rasowych motywów – riffów, hooków, pobocznych melodyjek – i harmonizowania ich z kunsztem i zaskoczką niespotykanymi w świecie indie US. To pierwszy z wielkich sekretów zespołu – wrażenie jakby się słyszało jakąś absolutną klasykę pop-rocka, która nigdzie nie zafunkcjonowała. A to po prostu nasz Ryan, niepozorny gość z Minnesoty, ma taki dar do linii melodycznych. No i zmiany akordów lekką ręką zaprzęgające do jego potrzeb czy to Briana Wilsona, czy Paddy McAloona. W tekstach sportretował burzę hormonów okresu dorastania od najmroczniejszej, dramatycznej, schizofrenicznej strony i nadał tym wątkom głębię, na jaką nie natknąłem się nigdzie indziej. Przykładowo tematy podejmowane przez Weezer są przy chorych projekcjach Olcotta niczym literacka warstwa standardów disco-polo. W sensie: i jedni, i drudzy śpiewają o szukaniu własnej tożsamości i tęsknocie za ładnymi dziewczynami w okresie liceum, ale przepaść ciężaru gatunkowego jest zbyt wielka, żebym w ogóle zaczął to porównywać.

I wreszcie niepowtarzalny śpiew Ryana. Spotkałem się z opiniami, że jego mechaniczny, zimny, metaliczny, wysoki rejestrem, jednostajny, jakby robotyczny (efekt "zwolnionej taśmy") głos przeszkadza niektórym w odbiorze tej muzyki. Szatow żalił mi się kiedyś, że 12 Rods mają zajebiste numery, ale nie może przeskoczyć tego indie-Ozzy-Osborne'a. Ja nie tylko, że samego Ozzy'ego wokal akurat lubię, to jeszcze uważam, że bez tego wokalu nie byłoby zjawiska 12 Rods. Nikt lepiej nie zinterpretowałby tych songów. Ryan Olcott wyraża swoim egzaltowanym, ale opanowanym, sfrustrowanym, ale pełnym paranoicznego entuzjazmu, raz podirytowanym, a za moment już pełnym młodzieńczej słodyczy wokalem wszystko to, o czym śpiewa. To jeden z moich ulubionych wokalistów – jego spektrum ekspresyjne jest perfekcyjnie kompatybilne z poszczególnymi piosenkami, a jednocześnie nie spotkałem innego gościa, który tak bossowsko by wył i po chwili niemalże cedził kolejne słowa w akcie krańcowego wkurwu. 12 Rods są przez tego gościa cholernie dziwacznym bandem z cyklu "alternatywni licealiści z gitarami, melancholijnie śpiewający o laskach". Wiecie, teoretycznie chwilami jest w tym jakiś przelot typu kalifornijskie power-teen-popowe bandy, ale po pierwsze kompozycyjnie kolesie odlatują w kosmos i sięgają poziomu niedostępnego jakimśtam highschoolowym kapelkom z cyklu seriale dla nastolatków, po drugie kolo ma głos jak nikt inny w całym pop-rocku, a po trzecie ma takie teksty. Not your everyday Fountains Of Wayne, then.

Ale nie tylko przez niego. Rodzony brat Ryana, niejaki Evan (podpisujący się jako Ev, swoją drogą przed laty organizator listy mailingowej MBV – od razu "+50 do charyzmy"), to długowłosy (również okularnik) mistrz aranżacji i produkcji, klawiszowiec i gitarzysta. Dzięki niemu rockowe petardy, sweepery i ballady Ryana nabierają trójwymiarowego blasku, pozłacane całym arsenałem pogłosów, klawiszowych padów i leadów, efektów... Nigdy nie nudzę się słuchając po raz tysięczny piosenki Rods, bo zawsze odkrywam w tle jakiś detal ręki Eva. Jego fuzja sztuczek shoegaze'owych (np. wibrujące pady keyboarda imitujące tremolo Shieldsa), tradycyjnego power-popowego wykopu i analogowych ornamentów "z ręki" tworzy tkankę tak gęstą i jędrną, że każde miejsce pasma jest zajęte i powstaje MONOLIT.

Last but not least, do roku 1999 w 12 Rods grał jeden z najlepszych bębniarzy w historii rocka ":)" Trzeci okularnik w składzie, Christopher McGuire – nie ma żartów. Można Gay? i Split... słuchać tylko pod kątem jego perkusji, a i tak jest masakra. Nie wiem o co z nim chodzi, to jest jedna z wybitnych osobowości na tym instrumencie w dziejach, koleś który napierdala w pełnym amoku, a piekielnie inteligentnie, dodaje zawsze dokładnie tyle, ile potrzeba w dramaturgii, on ŻYJE kawałkiem który gra, on wyciska maksimum z każdej partii, ale nigdy nie przesadza dla popisów – wszystko zawsze podporządkowane narracji. O jego występach live chodziły legendy, był wziętym sidemanem w US indie i w Japonii, a teraz ponoć prowadzi szkołę bębniarską... Ale tego, co on grał, nie da się nauczyć. To jest jakiś dar z kosmosu.

I teraz o co w ogóle chodzi, że TAKICH 3 kolesi poznało się gdzieś w dupie w stanie Ohio, potem przenieśli się do Minneapolis i zostali darlings raczkującego Pitchforka etc etc etc. Serio, to jest tak niewiarygodne.

I jeszcze ten element niedopowiedzenia, braku, klasyczny WAKAT na pozycji basisty w tej kapeli. Na płytach bas obsługiwał, jeśli dobrze pamiętam, sam Ryan. A na koncertach wspomagali ich różni sajdmeni. I ciągle była rotacja, jakby nie mogli się nauczyć tego materiału na dobre...W sumie nic dziwnego, bo te kawałki są tak popierdolone konstrukcyjnie... W pizdę jakichś mostków, dochodzących części, zakrętów harmonicznych, grania tego samego basu pod inne akordy, tych samych akordów pod inny bas, tych akordów innych sam akordy pod i tych innych samych pod akordów itd itp idt ipt...

A stylistycznie powstała ze spotkania tych pojebusów jakaś alchemiczna mieszanka – numery o gwałtowności new wave, przestrzeni dream-popu, pierdolnięciu hard rocka, liryzmie barokowego popu, groovie białasowskiego funku i melodyjności komercyjnych gitarowych hitów. Ale to nie jest żaden zlepek, tylko jakieś inne, organiczne formy życia. W sensie – jak się zna tę kapelę, to potem szereg rzeczy kojarzy się właśnie z nią i ni chuja, nie wyjdziesz poza tę analogię – tak charakterystyczni są 12 Rods. Ileż sytuacji było przez tych 10 lat, kiedy musieliśmy się ugryźć w język i nie mogliśmy wspomnieć, że "Najważniejszy Dzień" Much to czyste 12 Rods, że Diogenes Club co chwila przywołuje ballady Olcottów, że ostatnio Friendly Fires mają przebłyski podobnego grania...

Na blisko 40-minutowe Gay? składa się sześć indeksów. Pierwsze dwa – "Red" i "Make-Out Music" – są w kręgach fanowskich uważane za niepodważalne klasyki zespołu, pewnie dlatego, że oba zostały (w nowych, wypolerowanych wersjach) umieszczone też na Split. W shoegaze'ującej psychozie "Red" oparta w większości na jednej nucie (!) melodia zwrotki prowadzi do eksplozji refrenu, zwieńczonej waniliową puentą słów "the only one who knows". "Make-Out Music" to jakby surowy, posiniaczony soundowo, lo-fi'owy, cudowny wariant takiej wszech-pieśni z fabułki dla nastolatków o loserze, którego biją w szkole i który ma tak ogromną chęć przypierdolić w ryja swoim prześladowcom, że zaczyna sobie to wyobrażać. Rzucanym na lewo i prawo, kultowym panczom nie ma tu końca, mógłbym w mordę jeża zarecytować linijkę po linijce, włączywszy sławne "na nanny boo boo, nanny nanny boo boo". Ale to tylko marzenia ("sweet, sweet gift I've never had"). Rzeczywistość jest inna, szara i wyblakła. W barowej balladzie "Gaymo" bohater siedzi sam w pokoju i przeżywa towarzyskie rozterki na skradzionym hooku z "A Groovy Kind Of Love" Phila Collinsa ("when I look at you..."), aż po rozdzierającym, brzydkim solo gitary dochodzi do konkluzji "everybody's cool except for me", podanej w boleśnie pięknym dwugłosie. Wtem znów odpływa w sen.

Następują dwa bodaj najznamienitsze, najpieczołowiciej naszkicowane nagrania w katalogu bandu, "Mexico" i "Friend". "Mexico", bezceremonialnie okalany egzotycznymi bębenkami, jedną nogą jest jakby najlepszym utworem w dyskografii The Police (stylem pasuje do Ghost lub Synchronicity), drugą niewytłumaczalnym manifestem quasi-polifonicznego popu wyrażonym w prowadzeniu osobnych tematów basu i wokalu, których melanż zawstydza 95% zachodnich grup sięgających po afro-beat, wreszcie trzecią – studium kompozycyjnego szaleństwa, polegającym na niespotykanym chyba nigdzie indziej patencie harmonicznego "skoku w tył" do akordu wyższego o półton, niż akord bazowy całego obiegu, po czym na zniwelowaniu tej różnicy dzięki nieśmiertelnej zmianie trybu – i kółeczko zaczyna się od nowa. Wypreparowanie narracji sekcji osiąga szczytowanie na wysokości "Friend". Ni to dream-pop, ni ujazzowione, depresyjne The Cure, ni post-Beach-Boysowski lament. Jak to ujął niedawno MZ: "ależ sekcja tam snuje opowieść, właśnie magicznie, że ma się wrażenie, że coś opowiada, a nie wygrywa motywy". Owszem, praca rytmu i sound gitary kojarzą się z Wish. Ale też mało w życiu słyszałem takich chwil w muzyce jak finał "Friend", gdzie przypadkiem wkradło się coś ze świętej sfery "Surf's Up". Olcott wyje niczym zaprogramowany przez Briana Wilsona: "I'm great / I'm strong / But I've only got one chance to be your frieeeend" (skoki po skali, ja PIERDYKAM!), aż w outro (od 4:36) chórki i dialogujący z nimi bas w paru sekundach streszczają całe olśnienie i przerażenie egzystencją, przybijając pionę z Dark Side Of The Moon. Epicki, pełen nieoczekiwanych zwrotów akcji niczym rajd po zawijanych obwodnicach futurystycznego miasta closer "Revolute" to popis instrumentalny całej trójki, jakby nagle odnaleźli w sobie wewnętrzną formację Rush (niestrudzone bębnienie McGuire'a miażdży). Ev gasi świeczkę dwoma katedralnymi akordami organów. O, zgasła.

"Także tak, panie Eugeniuszu": Bliss, nieoficjalna kaseta z 1993 = moja setka 90s; Gay? EP z 1996 = moja 10-ka 90s; Split Personalities, LP z 1998 = moja 5-ka 90s. Potem Separation Anxieties LP z 2000, ponoć ich sellout, produkcja Todda Rundgrena, naciski wytwórni na komercyjność – ja nie wiem o co chodzi, jest tu nawet kawałek z Bliss w nowej wersji – zajebista, przejrzyście wyprodukowana, wzruszająca pop-rockowa płyta, moja 100-ka 00s. I jeszcze Lost Time LP z 2002, ich pożegnalny album, nagrany własnymi środkami i wydany własnym sumptem, powrót do korzeni niby – ja tam nie wiem, dla mnie kolejna zajebista płyta 12 Rods, moja 100-ka 00s. Potem Ryan miał inne projekty – słuchałem kiedyś Mystery Palace, mistrzowskie granie jak zawsze. Chciałbym go kiedyś spotkać, ale z drugiej strony wiem, że nie miałbym mu nic do powiedzenia, bo nie da się inaczej, niż w postaci takiego wy(z)wodu jak ten powyżej. Chciałbym też, żeby kiedyś się ta grupa reaktywowała i zagrała w Europie... 10 lat kryłem się z moim ulubionym zespołem życia jak pojebany, ale teraz jestem już na ostatniej prostej do normalności, pozdrawiam. –Borys Dejnarowicz