SPECJALNE - Rubryka

Rekapitulacja roczna 2013: Metal
autor: Wawrzyn Kowalski

Quorthon się w grobie przewraca. A zaraz z niego wyjdzie, widząc Under The Sign Of The Black Mark w setce najlepszych płyt lat osiemdziesiątych według FACT Magazine. Pod tym znakiem zwyciężysz – taki to był rok. Połowa ekip jedzie Motörhead, wielu z tej listy tam na dole to właśnie dosłowny Aftershock, który trwa tak ze trzydzieści lat. Rebeliantów co tydzień wyznacza też Fenriz, a prowadzony przez niego The Underground Resistance to czarny sopel wbity w serce trendu. Skuteczny, bo partyzanci są na rogatkach twojego miasta, w lochach i piwnicach, na ustach i rogach wszystkich.

Hell's Headbangers penetruje te lochy jak Trybson. Prawdziwe zakapiory, że od razu z ryja poznasz: Shitfucker, Nekrofilth, Cultes Des Ghoules – wszyscy nadają na podobnym kanale. Markowa składanka H'sH vol. 6 to też single od Midnight, Vomitor, czy Nunslaughter – sporo złota można wypłukać ze ścieku. Podobną karierę robią predatorzy związani dziś lub kiedyś z Fysisk Format. Wspominał ich u nas bonzo z Okkultokrati: Obliteration, Haust, nawet Årabrot – to ścięgno w zębach fanów surowego mięsa. Dobry sztos od Thrill Jockey: The Body, Oozing Wound i Barn Owl, czyli prawdziwe konie czarnych zawodów. Fińskie muminki również mają rok komety: Ektro i Svart. W pierwszej jak zawsze Circle i chichoczący mikołaje z Ranger. Svart, natomiast, to przede wszystkim: Oranssi Pazuzu i kolorowe miraże Domovoyd.

Sabat, krwawy sabat? 13 to żadne czary-mary, raczej komiksowy Shazam z długą brodą. Świetny timing poza tym, bo w tym roku szał na gusła oderwałby od bulgot-dekoktu nawet profesora Wilczura. Ćwierć wieku poezji dla Rise Above Records uczczono płytą Cathedral oraz niezłymi albumami Blood Ceremony i Iron Man. Na łysej gorze bitches brew: wspomniane Blood Ceremony, Cauchemar, Jess And The Ancient Ones, Mansion, Jex Thoth. Wiedźma modna na wokalu. Fajnie grali Witchgrave: bez spinki o horrorze, motorach i miłości do Venom. Bardziej skamieniałe retro standardy w wykonaniu Orchid, Uncle Acid And The Deadbits, bardziej beztroskiego Devil, gości z Tombstoned i Magic Place, którzy bez charyzmatycznego druha na wokalu, byliby po prostu lepsi. Najbardziej chwalony był oczywiście album Sister grupy In Solitude, w którym cały ten vintage spotyka współczesną wrażliwość. To tajemnicze spotkanie najlepiej podsumowują krążące w Internecie wycinki ze szwedzkiej prasy (Chips&Beer Magazine): "Bork bork bork! In suleetoode'a soocks".

Eklektyzm, przepych, retromania i wojny Diadochów. Scorpions jako goodshit. Revival Twisted Sister. Rock Of Ages. Hair metal dla melomanów od lat szczepi Chris Black. Niby na sektorze gości, ale białe spodnie, ciemne okulary, epka High Spirits i singiel "I Am The Psychic Wars", jako Aktor w projekcie z ziomkami z fińskiego Circle sprawia, że profesor Black zaczyna czuć się na tym stadionie jak u siebie. Rok wcześniej Thin Lizzy znakomicie zacytowali, teraz odkryci: Züül i Corsair. Zajawki proto-epiki rzucili: Lord Weird Of Slough Feg i Pagan Altar. Mysterium wyprawili woje z Manilla Road. Wrócił Hell w letniej formie. W piekle tradycji tak naprawdę rządził i dzielił tylko Satan (bo kto jak kto).

Falsety były wszędzie. Na dość różnych stylistycznie albumach Darkthrone, Lesbian, Rangers używano ich jak konfetti. Etatowi bywalcy tortugowych ław, power metalowcy z klapką na oku i papugą na mikrofonie, powiedzieli "do diaska!', niczym bosman klnąc szpetnie. Szanty, spocone plecy, wiosła w dulkach swoją drogą, ale utwory w stylu: "No Peace Beyond The Land" Argus, "Lucifer" Magister Templi (obie w wiodącej na tych wodach łajbie Cruz Del Sur), "Of Nymph And Nihil" Borrowed Time, "Bells Of Hades" Enforceror i "Fight For Rock" Sign Of The Jackal mają nawet coś więcej niż drobne elementy melodii, bezwstydnie paradujące w conanicznych majtkach.

Nieźle radzili sobie też inni, co od lat działają na rubieżach spektakularnego popaprania. Gdzie prowadzi Portal? Chyba na galaktyczne jatki pełne brudnych jam, wulkanów i brzydkich istot z kosmosu. Wściekłe diabły z Antypodów to również: Thrall, Denouncement Pyre, Sacriphyx. W australijskim stylu wyładowywał też Antediluvian z Kanady, a amerykański Vasaeleth krótką EP-ką zbudził niewysłowioną potworność. Chciałbym mieć te rzeczy na swojej liście, ale po prostu się się boję. Najbardziej piłujący black to Torture Chain na taśmie Mutilating Astral Entieties. Przecina w pół i nigdy już nie składa. Zombiastyczną młóckę na szwedzkim stole podali Amerykanie z Bone Sickness. Bardziej wyszukany rodzaj death to np. Grave Miasma, Vastum i całkiem nieszwedzki Tribulation.

Rebranding kontynuuje Southern Lord. Na okładce Baptists ktoś rąbie zajadle siekierą. To dobry czas dla drwali. Agrimonia, Power Trip, All Pigs Must Die, Centuries, belgijski Hessian A.D. – toporni goście w orszaku tego Lorda. Z grupy ultras weaponry: Nails. Głośno w Deathwish Inc., skąd wracają Doomriders, zdradza się Oathbreaker. W księstwach przyległych: Discourse, Cloud Rat, Earthling, jakoś przychodzą mi na myśl. Wreszcie: nie zabił One Of Us Is The Killer DEP, a mam wrażenie, że w korespondencyjnym pojedynku na wybuchające prezenty Norma Jean z Wrongdoers zrobili to lepiej.

Widać zresztą jak wyczerpuje się pewna formuła. Lakmusem – kondycja Relapse. Howl, ASG, Red Fang łączą oprócz wytwórni kompleksy cover-bandów. Na patentach grali także Windhand i Inter Arma. Lepiej wypadł eksperymentujący z noisem i ambientem Locrian. Zamknięcie Hydra Head przekreślało pewien paradygmat, choć z jej pogrobowców dobrze radzili sobie Jesu i Big Business, chyba najfajniejszy od debiutu. Wzorowy był Ultraviolet Kylesa – w ten sposób, że nie zostawiał uwag. Także sofomor Northless to album rasowo-razowy. W Neurot mieszanką industrial i cyklonu zadebiutowała supergrupa Corrections House. Nie wiadomo dlaczego za podrabianie Neurosis zabrała się Njiqahdda. A już tym bardziej dlaczego od lat robią to goście z The Ocean, Mouth Of The Architect i Light Bearer. Wbrew zapowiedziom Pyres nie staną się nowym Mastodon. A Sandrider już jest lepszy niż nowy Clutch (ci ostatni są zaś od dawna lekko nudnym sobą). Trochę mniej niż zwykle zaskoczył mi Voivod. Metalu nie grali ani Tomahawk, ani QOTSA.

Ciekawa sprawa z tym Sunbather. Micheal Nelson na Stereogum pisze o "metalu post-Deafheaven", choć nie widać jeszcze rozległości zmian, jakie ten album spowoduje, podobnych do tych, które przyniosły kiedyś Times Of Grace, Oceanic czy Remission. Adrien Begrand, Robert Leszczyński metal-krytyków, stwierdził, że kapele w rodzaju Deafheaven to po prostu muzyka ekstremalna, a nie metal, który znał, cenił i w którym zawsze "chodziło o moc". Rok 2013 to dla niego rok zamknięcia metalu jako konwencji. Od teraz ten gatunek będzie – jak blues i country – jedynie żonglerką gotowym zestawem klocków. Reliktem. Muzyka country nie ma sensu – to zawsze warto podkreślić. Jak wspomniałem skąpanych w słońcu i opromienionych następców Sunbather na razie jeszcze brak. Zajebistość Altar Of Plagues, So Hideous, Cara Neir nie jest dla mnie wcale oczywista. Na wschodzie Stanów większy wpływ miało Krallice: Yellow Eyes i Castevet nie mieli szans tego spieprzyć. Można mieć oko na grupę Vaura – gdyby Editors grali black, taki byłby efekt. Żaden komplement, wiem. Ale się należy, bo nikt tego wcześniej nie zrobił. Zmianę gry wyraźnie szykuje za to Colloquial Sound (Dressed In Streams, A Pregnant Light, Aksumite). Nad poprawą kondycji podziemia pracuje w tajemnicy loża Antilight. Może być ciekawie. W lesie natomiast cisza. Na początku roku niezła szyszka od Skagos, później mini-album Ash Borer, wreszcie nagrana na żywo, lecz całkowicie nieprzystępna, choć długo oczekiwana, płyta Fell Voices. Nagrywał też Austin Lundr z Panopticon, tym razem nieco inną muzykę, pod szyldem Seidr. Winds of change. Niejedną zmianę warty obejrzał pewnie w areszcie Blake Judd, co przesunęło premierą pożegnalnych albumów Nachtmystium i Twilight. Judd spiratował kupujących jego płyty i precjoza, hajs się później nie zgadzał, płyt trzeba było szukać po torrentach. Nachtmystium zdążyło jednak nagrać cover Burzum "Det Som Engang Var", czyli "To, co było kiedyś". Otóż, kiedyś gość siedział za mord, teraz inny siedzi za merch.

Coś się skończyło, niech żyje... Co? Mija dwudziesta rocznica wydania His Majesty The Swamp Varathron. Przegląd europejskich hord zacznijmy więc od Hellenów, którzy wywołali całkiem niezły kryzys. Satan's Wrath (znany też gdzieniegdzie jako Santa's Wrath) sprezentował kolejną odsłonę swojego galopującego thrashu. W podobne klimaty uderzyli ateńscy klasycy z Thou Art Lord, a Rotting Chirst i Nightfall wzbogacili attycki styl o bizantyjską pompę. Parafrazując znaną linijkę Pindara z Teb i kilka innych porzekadeł, można fachowo stwierdzić: najlepszy jest Zemial.

Nacjonalizacja na szybko:

Italia: Prawdziwy renesans zainteresowania minionymi obskurami. Ten rok to, primo, wznowienie zapomnianego Dark Quarterer, secundo, nieudane Resurrection Death SS, tertio, oczekiwania na nowy album krwawych komediantów z Mortuary Drape, w dalszym ciągu czekamy.

Frankofonia: Monumentalny Gris z Quebecku, uduchowieni Celeste, wściekły jak sama nazwa Aosoth, zimno-kosmiczny Spektr i burleska od Peste Noire.

DACH: Alexander von Meilenwald to najważniejsza postać niemieckiej sceny, a jego Ruins Of Beverast to najbardziej nieszablonowe (poza kalifornijskim Lycus) podjęcie tematu funeralni. Z pozostałych: Fyrnd, jako Fyrnask, zaskoczył ładnym uduchowionym podejściem do rytualnej muzyki nordyckiej. You Are The Moon, I Am The Night projektu Owl to z kolei coś dla osób może wrażliwych bardziej w życiu, niż muzycznie. Szwajcarski Vuyvr vyvrl dbrr wrażenie, zwłaszcza nieszablonowym podejściem do rytmu. W Austrii z tego co wiem nie gra się black metalu, tam wprowadza się go w życie. Takie Summoning na przykład, myślami już dawno na zlocie w Dol Guldur.

O Finach jeszcze słów kilka: Rześka porębka w wykonaniu Horna, zimny przerębel wyrąbał Cosmic Church, zaś materiał Arnaut Pavle to już węgiel drzewny w czasie picia palinki.

Szwecja: Zarówno Watain, jak i Ghost ponieśli artystyczne porażki. Płyty obu tych zespołów nie bawią, tak jak to obiecują. Watain ani zbyt odważnie, ani po staremu –takie niezdecydowanie zazwyczaj nie kończy się dobrze. Ghost natomiast gdzieś stracił tę niejednoznaczną ironię. Gra gitar-rocka jakich wiele. Sam kostium nie wystarczy, zwłaszcza, że przecież papież Benedykt abdykował i przebieranie się za niego jest już po prostu nie na czasie.

Agonia Records to już od dawna przysłowiowy international level. I Piła w adresie. Na rozkładzie wspomniany Sepktr i Aosoth, ich ziomek z Glorior Belli, prog-blackowe Code i Ephel Duath, szwedzki sludge king-Kongh. Boli trochę zwątpienie wytwórni w polską myśl szkoleniową. Tu W Melancholii wpadła Furia, debiutowali longplayem Dormant Ordeal, meteorem rzuciła Antigama. Nergal w Ambassssssadzie nie zna bajki o wężu. Interesująco w Under The Sign Of Garazel, gdzie wspomniani Cultes Des Ghoules (album do spółki z H'sH), a także Egzekwie i EP-ka Szron. Sporo dobrego i złego można usłyszeć na demówkach: Hebdomas i duetu Strzępy.

Tuż za metalową kurtyną: Kvohst z DHG wykorzystuje trend na ciemny gitar pop. Beastmilk [nadal Svart] jest groomy i glamy i jest nie najgorszy. Płytą roku według Quietus został natomiast oniryczny album Grumbling Fur – duetu, który współtworzy znany z Ulver Daniel O'Sullivan. Ulver tymczasem na Messe I.X-VI.X odprawia neoklasykę i "opłakiwanie Gandalfa". Zawsze go lubiłem. Kojarzony czasem z metal światkiem Prurient rozpuścił się w granatowym elektro-transie. Necro Deathmort zaś na EP-ce poszedł w klimaty tagowane jako techno-doom.

Wiadomość, z którą nie wiem za bardzo co zrobić. Wyjątkowym dystansem wykazała się bowiem grupa Alice In Chains. Autobiograficzny album The Devil Put Dinosaurs Here wzruszyłby nawet żywą skamielinę. Zwłaszcza przy końcu tytułowego utworu, w którym William DuVall śpiewa ochrypłym od emocji głosem… że pozwolę sobie zacytować w wolnym przekładzie: "Nie zostanie nic, ni kość w upamiętnieniu/ śmiech megalozaura zaklęty w jurajskim wapieniu".

Miscellanea wieńczą rejestr. Those Once Mighty Fallen – zbiór zapodzianych materiałów Ildjarn i Hate Forest miałby duże szanse na to, by być jednym z najlepszych tegorocznych black wydawnictw. Imponujący raw&roar jak z czasów, gdy młodzieńczych swych czynów dokonywał niesławny quisling Kristian Vikernes. Dzielą też krążki: dzikusy z Satan's Satyrs i Ohmwar na cztery sfuzzowane utwory, z których dwa to covery Black Flag; a także Kjaddi, Vooram i Njiqahdda na prawie godzinną porcję black-ambientów i klawiszowych miniatur. W temacie zagubionej Ameryki: zebrane na dwóch płytach odrzuty Horseback są lepsze niż ubiegłoroczny debiut dla Relapse i przywracającą nadszarpniętą wiarę w skalę talentu Jenksa Millera. Z nagrań koncertowych: nie udało mi się posłuchać Midnight z Cleveland, ale chyba można za nich "ręczyć głową", wyszedł na jaw cały Epicus Doomicus Mtallicus Candlemass zagrany na Roadburn i okazało się, że mniej więcej w tym samym czasie nieźle dla BBC czarowali WITTR. Trúbadóirí Ólta An Diabhail potwierdził zaś tylko znany status Urfaust – najdziwniejszego kult zjawiska blackmetalowej Europy.

Gratuluję wszystkim, którzy doczytali do tego momentu. W nagrodę 40 najciekawszych płyt 2013 roku. A właściwie czterdzieści-kilka, bo Wasz Czarny Alibaba nie dobudził się na czas i nie dorachował. Szazam!